Kandaki hemoglobin miktarının bireyin yaş ve cinsi için belirtilen normal
değerlerin altına düşmesine anemi denir. Başka bir deyişle; hemoglobin miktarındaki
azalmaya bağlı olarak, kanın oksijen taşıma kapasitesinin düşmesi şeklinde
yapılabilir. Dünyada beslenmeye bağlı en çok görülen anemi ise demir eksikliği
anemisidir. Dünya nüfusunun %66-80’inde demir yetersizliği ve %30’unda anemi
mevcuttur.
Demir eksikliği anemisi çeşitli nedenlerle vücuttaki toplam demir miktarının
azalması sonucunda oluşur. Demir insan vücudu için elzem minerallerdendir. Vücutta
üretilmediği için beslenmeyle alınır. Demir; bağışıklık sistemindeki enzimlerin bir
parçası olarak enfeksiyonlara karşı korur. Ayrıca, A vitamini sentezinde, vücudunuzu
bir arada tutmayı sağlayan kollojen yapımına, diğer vücut proteinleri ve aminoasitlerin
sentezine yardım eder. Demirin en önemli görevi ise hemoglobin yapımıdır.
Hemoglobin vücudu baştan aşağı dolaşıp oksijeni tüm hücrelere taşır. Yeterli
demir olmadığında ise, vücut hemoglobin yapımında zorlanır. Bunula beraber
halsizlik, yüzde ve deride solgunluk, çabuk yorulma, hızlı kalp atışları, baş dönmesi,
depresyon, iştahın azalması gibi bazı belirtiler anemi göstergesi olarak kabul edilir.
Hatta bazı hastalarda toprak yeme, çamur yeme, buz yeme isteği gibi belirtiler
verebilir. Ancak demir eksikliği anemisinde belirti ve işaretler hemen görülmeyebilir,
çünkü vücuttaki demir depoları yavaş yavaş boşalır.
Demir, birçok besinde doğal olarak bulunmaktadır. Ancak hayvansal kaynaklı
besinlerdeki demirin bitkisel kaynaklı besinlerdekine göre emilimi daha yüksektir.
Hayvansal kaynaklı besinlerde koyu kırmızı rengi hemoglobin sağlar. Etin rengi ne
kadar koyu ise, demir miktarı o kadar yüksektir demektir. Örneğin; beyaz etlerde koyu
renkte olan hindi etinin demir oranı, tavuğa oranla daha yüksektir. En iyi demir
kaynağı etlerdir. Özellikle karaciğer, dalak ve diğer sakatatlar en zengin demir
kaynaklarıdır. Bunların dışında yumurta, pekmez, kurutulmuş meyveler, yeşil
sebzeler, kurubaklagiller, fındık, fıstık, ceviz gibi yiyecekler de iyi birer demir
kaynağıdır.
Demir eksikliği anemisi ilaç ve beslenmeyle tedavi edilir. İlaç tedavisine
başladıktan birkaç gün sonra belirtiler azalmaya başlar ve kişi kendini daha iyi
hisseder. Ancak demir depolarının dolması için ilaçlara birkaç ay devam edilmesi
gerekmektedir. Kişi beslenmesine dikkat etmezse kan değeri tekrar düşebilir ve kısır
döngü içerisinde devam eder bu anemi. Bu nedenle beslenme çok önemlidir.
Demir yetersizliği anemisinde günlük ihtiyacınız olan demiri yeterli ve düzenli
miktarda vücuda almak çok önemlidir. Bunun için: haftada 2-3 kez haşlanmış
yumurta tüketmeli, haftada 3 kez mutlaka kurubaklagil tüketilmeli, her gün aç karnına
2 yemek kaşığı pekmez tüketilmeli, her gün 10-15 adet çekirdekli siyah üzüm
tüketilebilir, haftada 1-2 kez kırmızı et tüketilmelidir. Öğünlerinin yanında C vitamini
almak demirin emilimini artırır. Özellikle kırmızı et tüketilen öğünlerde bol limonlu
salata tercih edilmelidir. Bununla birlikte çay, kahve gibi içecekler ara öğünlerde
tercih edilmelidir. Süt ve yoğurt demir emilimini azaltacağından, demir içeriği yüksek
besinlerle aynı anda tüketilmemelidir.
Unutmayın yeterli ve dengeli beslenme en önemli silahımızdır!